Giáo án môn Toán Lớp 8 - Tuần 23 - Tiết 45: Phương trình chứa ẩn ở mẫu - Lê Thị Mạnh

 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
Trường: THCS Nguyễn Viết Xuân
 Tổ: Toán – Tiếng Anh Họ và tên giáo viên: Lê Thị Mạnh
 TÊN BÀI DẠY: PHƯƠNG TRÌNH CHỨA ẨN Ở MẪU
 Môn học/Hoạt động giáo dục: Đại số 
 Thời gian thực hiện: 01 tiết (Tuần 23 - Tiết: 45)
 Dạy lớp 8C: 24/2/2022 
I. MỤC TIÊU
1/ Kiến thức 
+ Biết tìm điều kiện xác định (ĐKXĐ) của phương trình chứa ẩn ở mẫu.
+ Hiểu các bước giải phương trình chứa ẩn ở mẫu.
+ Giải được phương trình chứa ẩn ở mẫu.
2/ Năng lực 
- Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực tự chủ và tự học, năng 
lực giao tiếp và hợp tác.
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực quan sát, năng lực phân tích, năng lực suy luận logic, 
năng lực tính toán, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ.
3. Phẩm chất: Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Giáo viên: SGK, giáo án Powerpoint, bảng tương tác thông minh, máy tính, phấn màu, 
thước thẳng.
2. Học sinh: SGK, dụng cụ học tập đầy đủ, thước thẳng, bảng nhóm, các kiến thức đã học 
về phương trình.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định lớp: (1 phút) 
 Kiểm tra sĩ số.
 2. Kiểm tra bài cũ: Không
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU) 
Hoạt động 1: Tổ chức trò chơi “Ai lên cao hơn” (5 phút)
 1. Mục tiêu: 
- Tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi “Ai lên cao hơn” 
+ Làm cho không khí lớp học sôi nổi chuẩn bị cho học sinh tiếp cận kiến thức mới. 
+ Qua nội dung các câu hỏi giúp cho học sinh nhắc lại một số kiến thức liên quan đến tiết 
học từ đó giáo viên đặt vấn đề vào bài mới.
b) Nội dung
- GV sử dụng phương pháp hoạt động nhóm, phương pháp trò chơi, kĩ thuật động não.
- Tổ chức cho HS tham gia trò chơi “Ai lên cao hơn”.
c) Sản phẩm: Câu trả lời cho các câu hỏi trong trò chơi. Kết quả khi trò chơi kết thúc.
d) Tổ chức thực hiện
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 *Thể lệ trò chơi “Ai lên cao hơn” - GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
 - GV chia HS trong lớp chia làm 6 nhóm tạo GV: Tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi 
 thành 2 đội chơi: đội bạn Thỏ và đội bạn Hổ. “Ai lên cao hơn”
 - GV mở lần lượt từng câu hỏi từ 1 đến 4, cả 
 hai đội cùng viết câu trả lời trên bảng nhóm 
 của đội mình trong thời gian như nhau. Khi 
 thời gian kết thúc, hai đội tiến hành cùng trả 
 lời. Nếu đội nào trả lời đúng thì đội đó được 
 bước lên một bậc so với vị trí cũ.
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 1 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
 - Đội nào bước lên được nhiều bậc hơn so với 
 vị trí ban đầu thì đội đó giành chiến thắng và 
 nhận được phần quà. 
 - Trong trường hợp 2 đội có kết quả bằng 
 nhau thì GV quay số ngẫu nhiên, đội nào 
 được gọi tên thì đội đó may mắn giành chiến 
 thắng và nhận phần quà.
 GV: Nêu thể lệ trò chơi và tiến hành tổ chức 
 cho HS tham gia trò chơi qua các câu hỏi 
 trình chiếu trên bảng thông minh.
 - HS thực hiện nhiệm vụ học tập
 HS: Tham gia trò chơi theo các đội đã chia. 
 - HS báo cáo kết quả học tập
 HS: Trả lời các câu hỏi trong trò chơi và 
 nhận quà.
 - GV đánh giá kết quả học tập
 GV: Công bố kết quả, nhận xét quá trình 
 tham gia trò chơi.
 GV liên kết nội dung các câu trả lời trong trò 
 chơi dẫn dắt giới thiệu vào bài mới.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 2: Tìm hiểu ví dụ mở đầu (5 phút)
a) Mục tiêu
- Biết được khi giải phương trình chứa ẩn ở mẫu, ta phải chú ý đến điều kiện xác định của 
phương trình.
b) Nội dung 
+ GV yêu cầu HS làm bài tập ?1 và rút ra nhận xét.
c) Sản phẩm: Khi giải phương trình chứa ẩn ở mẫu, ta phải chú ý đến điều kiện xác định 
của phương trình.
d) Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 1. Ví dụ mở đầu - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 
 ? ?1 Ta có x = 1 không là nghiệm của phương GV dựa vào kết quả phần trò chơi khởi động 
 1 1 - Yêu cầu hs làm ?1 sgk
 trình x 1 vì tại đó giá trị của hai 
 x 1 x 1 GV: Nhận xét và chốt kiến thức.
 vế không xác định. - Khi biến đổi phương trình mà làm mất mẫu 
 - Khi giải phương trình chứa ẩn ở mẫu, ta chứa ẩn của phương trình thì phương trình 
 phải chú ý đến điều kiện xác định của phương nhận được có thể không tương đương với 
 trình. phương trình ban đầu.
 - Khi giải phương trình chứa ẩn ở mẫu, ta 
 phải chú ý đến điều kiện xác định của 
 phương trình. 
 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 
 HS trả lời câu hỏi
 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 
 HS: Làm bài tập ?1
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 2 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
 ?1 Ta có x = 1 không là nghiệm của phương 
 1 1
 trình x 1 vì tại đó giá trị của hai 
 x 1 x 1
 vế không xác định. 
 HS: Nghe giảng và ghi bài. 
 - Bước 4: Kết luận, nhận định: 
 GV chốt kiến thức ghi bảng.
 GV: Khi giải phương trình chứa ẩn ở mẫu, ta 
 phải chú ý đến điều kiện xác định của 
 phương trình.
Hoạt động 3: Tìm điều kiện xác định của phương trình (8 phút)
a) Mục tiêu: 
- Biết khái niệm điều kiện xác định của một phương trình.
- Tìm được điều kiện xác định của phương trình.
b) Nội dung: 
- GV sử dụng phương pháp vấn đáp, kĩ thuật động não nêu các câu hỏi hướng dẫn HS rút ra 
được các nội dung kiến thức:
+ Điều kiện xác định của phương trình là gì.
+ Cách tìm điều kiện xác định của phương trình. 
- GV yêu cầu HS làm bài tập ?2.
c) Sản phẩm: 
- Khái niệm điều kiện xác định của một phương trình.
- Tìm điều kiện xác định của phương trình trong bài tập ?2.
d) Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 2. Tìm điều kiện xác định của phương - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 
 trình : GV: Đối với phương trình chứa ẩn ở mẫu, 
 Đối với phương trình chứa ẩn ở mẫu, các giá trị của ẩn mà tại đó ít nhất một mẫu 
 điều kiện xác định (ĐKXĐ) của phương trình thức của phương trình bằng 0 không thể là 
 là điều kiện cho ẩn để tất cả các mẫu trong nghiệm của phương trình.
 phương trình đều khác 0. GV: Vậy điều kiện xác định của phương 
 Ví dụ 1: (SGK) trình là gì?
 ?2 GV: Nêu ví dụ yêu cầu HS làm bài.
 a) Ta thấy x - 1 0 khi x 1 và x + 1 0 khi GV: Để tìm ĐKXĐ ta cần làm gì?
 x -1. Vậy ĐKXĐ của phương trình là: x GV: Yêu cầu 1HS làm bài tập ?2 sgk trên 
 1 và x -1 bảng tương tác thông minh. HS dưới lớp làm 
 b) Ta thấy x - 2 0 khi x 2. Vậy ĐKXĐ vào vở.
 của phương trình là: x 2.
 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
 Học sinh trả lời các câu hỏi mà giáo viên đưa 
 ra.
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 3 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
 HS làm bài tập ?2 trên bảng tương tác thông 
 minh.
 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 
 HS: Điều kiện xác định của phương trình 
 (viết tắt là ĐKXĐ) là điều kiện của ẩn để tất 
 cả các mẫu trong phương trình đều khác 0
 HS: Làm bài tập ?2
 ?2 
 a) Ta thấy x - 1 0 khi x 1 và x + 1 0 khi 
 x -1. Vậy ĐKXĐ của phương trình là: x 
 1 và x -1
 b) Ta thấy x - 2 0 khi x 2. Vậy ĐKXĐ 
 của phương trình là: x 2.
 HS: Nghe giảng và ghi bài.
 - Bước 4: Kết luận, nhận định:
 GV nhận xét và chốt kiến thức
Hoạt động 4: Giải phương trình chứa ẩn ở mẫu (10 phút)
a) Mục tiêu: 
- Hiểu các bước giải một phương trình chứa ẩn ở mẫu.
- Giải được phương trình chứa ẩn ở mẫu.
b) Nội dung: 
+ GV đưa ví dụ 2 hướng dẫn HS giải và gợi mở để HS rút ra các bước giải một phương 
trình chứa ẩn ở mẫu.
+ Rèn kĩ năng trình bày bài giải phương trình chứa ẩn ở mẫu.
c) Sản phẩm: 
- Ví dụ 2.
- Các bước giải một phương trình chứa ẩn ở mẫu.
d) Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 3. Giải phương trình chứa ẩn ở mẫu - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 
 Ví dụ 2: Giải phương trình: GV: Nêu ví dụ yêu cầu HS tìm ĐKXĐ?
 x x 4 - Hãy quy đồng mẫu hai vế của phương 
 (1)
 trình rồi khử mẫu?
 x 1 x 1
 Giải: - Phương trình có chứa ẩn ở mẫu và 
 ĐKXĐ: x 1và x -1 phương trình đã khử ẩn mẫu có tương 
 x(x 1) (x 4)(x 1) đương không?
 (1) 
 (x 1)(x 1) (x 1)(x 1) GV: Vậy ở bước này ta dùng ký hiệu suy 
 x(x 1) (x 4)(x 1) ra ( ) chứ không dùng ký hiệu tương 
 đương ( )
 x2 x x2 3x 4
 GV: Giải phương trình vừa nhận được.
 x2 x x2 3x 4 GV: Kiểm tra ĐKXĐ và kết luận.
 2x 4 GV: Từ ví dụ này hãy nêu các bước để giải 
 x = 2 (thoả mãn ĐKXĐ) phương trình chứa ẩn ở mẫu?
 Vậy tập nghiệm của phương trình là: GV chốt kiến thức.
 S = {2} GV: Giới thiệu mục 4. Áp dụng hướng dẫn 
 *Cách giải: (SGK) HS về nhà tự học.
 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
 HS trả lời các câu hỏi và làm bài tập theo 
 yêu cầu của GV.
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 4 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 
 HS nhắc lại các bước giải phương trình 
 chứa ẩn ở mẫu.
 HS ghi bài.
 - Bước 4: Kết luận, nhận định:
 GV nhận xét và chốt lại kiến thức cần nhớ.
C. HOẠT DỘNG LUYỆN TẬP 
Hoạt động 5: Củng cố, luyện tập (5 phút)
a) Mục tiêu: Củng cố kiến thức HS đã học trong bài qua sơ đồ tư duy.
b) Nội dung: 
- GV sử dụng phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp dạy học theo nhóm, kĩ 
thuật “lược đồ tư duy”, kĩ thuật động não; yêu cầu học sinh hoàn thành sơ đồ tư duy biểu thị 
các kiến thức đã học trong tiết học.
c) Sản phẩm: 
- Hoàn thành sơ đồ tư duy về các bước giải phương trình chứa ẩn ở mẫu.
d) Tổ chức thực hiện:
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 -GV chuyển giao nhiệm vụ 
 GV: Yêu cầu HS nhắc lại các bước giải 
 phương trình chứa ẩn ở mẫu.
 GV: Yêu cầu học sinh hoàn thiện các nhánh 
 của sơ đồ tư duy để khắc sâu lại kiến thức.
 GV giới thiệu thêm cách học bài dễ nhớ và 
 khoa học bằng hình thức sơ đồ tư duy.
 GV: Yêu cầu HS so sánh cách giải phương 
 trình không chứa ẩn ở mẫu và phương trình 
 chứa ẩn ở mẫu?
 - HS thực hiện nhiệm vụ học tập
 HS nhắc lại những nội dung chính đã học 
 trong tiết học.
 HS hoàn thiện các nhánh sơ đồ tư duy.
 - HS báo cáo kết quả học tập
 HS: Trả lời
 Các bước giải bài toán bằng cách lập phương 
 trình 
 Bước 1. Tìm điều kiện xác định của phương 
 trình
 Bước 2. Quy đồng mẫu hai vế của phương 
 trình rồi khử mẫu.
 Bước 3. Giải phương trình vừa nhận được.
 Bước 4. (Kết luận). Trong các giá trị của ẩn 
 tìm được ở bước 3, các giá trị thỏa mãn điều 
 kiện xác định chính là các nghiệm của 
 phương trình đã cho.
 HS: Sự khác nhau:
 +Bước 1: Phương trình chứa ẩn ở mẫu phải 
 tìm ĐKXĐ.
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 5 Phòng GD&ĐT An Khê Trường THCS Nguyễn Viết Xuân
 +Bước 4: Khi tìm được các giá trị của ẩn cần 
 phải đối chiếu với ĐKXĐ sau đó mới kết 
 luận nghiệm của phương trình.
 - GV đánh giá kết quả học tập
 GV: Nhận xét câu trả lời của HS và chốt kiến 
 thức.
D. HOẠT DỘNG VẬN DỤNG
Hoạt động 6: Rèn kĩ năng giải phương trình chứa ẩn ở mẫu (10 phút)
a) Mục tiêu: 
- Vận dụng giải được phương trình chứa ẩn ở mẫu.
- Rèn kĩ năng trình bày bài giải dạng toán giải phương trình chứa ẩn ở mẫu.
b) Nội dung: 
- GV sử dụng phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp dạy học theo nhóm, kĩ 
thuật động não; yêu cầu HS đọc đề và hoạt động nhóm làm bài tập trong 3 phút. Nhóm 1; 3; 
5 làm câu a; nhóm 2; 4; 6 làm câu b của bài tập và trình bày sản phẩm trên bảng nhóm.
c) Sản phẩm: Lời giải hoàn chỉnh của bài tập. 
d) Tổ chức thực hiện: 
 Nội dung Hoạt động của GV và HS
 -GV chuyển giao nhiệm vụ 
 GV: Yêu cầu HS đọc đề bài tập và suy 
 nghĩ làm bài.
 GV: Chia lớp thành 6 nhóm, yêu cầu HS 
 tiến hành thảo luận trong 3 phút trình bày 
 sản phẩm trên bảng nhóm.
 GV: Yêu cầu các nhóm trình bày sản 
 phẩm.Các nhóm nhận xét bài chéo nhau.
 - HS thực hiện nhiệm vụ học tập
 HS đọc đề bài và tiến hành thảo luận 
 nhóm làm bài trên bảng nhóm.
 Các nhóm nhận xét bài chéo nhau.
 - HS báo cáo kết quả học tập
 HS báo cáo kết quả thảo luận của nhóm 
 trên bảng nhóm.
 - GV đánh giá kết quả học tập
 GV: Nhận xét bài làm của các nhóm HS 
 chốt kiến thức và cách trình bày bài giải.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ (1 phút)
GV giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh:
- Xem lại các ví dụ và bài tập vừa học; rèn luyện kĩ năng trình bày lời giải bài toán.
- Hiểu và nhớ các bước giải phương trình chứa ẩn ở mẫu.
- Làm các bài tập 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 (SGK).
- Chuẩn bị đọc trước các bài toán trong SGK phần giải bài toán bằng cách lập phương trình, 
định hướng trước cách giải các bài toán đó.
*Rút kinh nghiệm: 
................................................................................................................................................... .
................................................................................................................................................. ...
................................................................................................................................................ ....
..............................................................................................................................................
Giáo viên: Lê Thị Mạnh 6