Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 95: Văn bản: Bàn luận về phép học - Trường THCS Bình Hòa

 Trường THCS Bình Hòa Giáo án Ngữ Văn 8 HKII
kì thời đại nào. Chẳng thế mà cách đây hơn hai trăm năm, Nguyễn Thiếp – một nhà nho 
“thiên tư sáng suốt học rộng hiểu sâu” đã có bài văn bàn luận về việc học tập. Học như 
thế nào? Học để làm gì?...Chúng ta sẽ tìm hiểu quan điểm của ông qua văn bản “Bàn 
luận về phép học”.
4. Tiến trình dạy và học bài mới:
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG GHI BẢNG
 Hoạt động 1: Đọc – tìm hiểu chú thích
 ? Dựa vào phần chú thích, em hãy nêu những I. Đọc – tìm hiểu chú thích:
 nét cơ bản về tác giả?
 1. Tác giả: 
 GV nhấn mạnh: Nguyễn Thiếp là người “Thiên 
 tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu”. Từng đỗ đạt làm - Nguyễn Thiếp (1723-1804), 
 quan rồi từ quan về ở ẩn. Nguyễn Huệ rất trọng hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ, người 
 kẻ sĩ, cầu hiền tài nhiều lần viết thư mời ông công đương thời kính trọng gọi là La 
 tác góp phần xây dựng đất nước về mặt chính trị. Sơn Phu Tử.
 Qua đó ta thấy được tấm lòng vì dân vì nước của - Là người học rộng, nhà nho lão 
 La Sơn Phu Tử. thành.
 ? Văn bản này thuộc thể loại gì? Hãy nêu - Bậc thầy lớn ở Hà Tĩnh.
 những hiểu biết của em về thể loại đó? 2. Tác phẩm:
 Tấu: là lời thần dân tâu lên vua, chúa để trình bày - Thể loại: tấu.
 sự việc, ý kiến, đề nghị .
 - Trích từ bài tấu năm 1791 gửi 
 GV nhấn mạnh: Đây là đoạn trích bài tấu của vua Quang Trung.
 Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung nên các em 
 - Bố cục: ba phần. 
 cần nắm được hoàn cảnh ra đời và nội dung cơ 
 bản của bài tấu này.
 - Hoàn cảnh ra đời: Vua Quang Trung từng mời 
 Nguyễn Thiếp ra hợp tác với triều Tây Sơn nhưng 
 vì nhiều lý do nên Nguyễn Thiếp chưa nhận lời. 
 Ngày 10/7/1791, vua lại viết chiếu thư mờ 
 Nguyễn Thiếp vào Phú Xuân hội kiến. Lần này, 
 Nguyễn Thiếp bằng lòng vào Phú Xuân và dự bàn 
 quốc sự, ông làm bài tấu bàn về ba việc mà bậc 
 quân vương nên biết.
 ? Trình bày nội dung của bài tấu này?
 - Nội dung: Một là về quân đức: Mong bậc đế 
 vương một lòng tu đức, lấy sự học vấn mà tăng 
 thêm tài sản, bởi sự học mà có đức, hai là bài về 
 dân tộc (lòng dân). Khẳng định “Dân là gốc nước, 
 gốc vững nước mới yếu”, ba là bàn về học pháp 
 (phép học). Bài học hôm nay chúng ta tìm hiểu 
 nội dung thứ ba của bài tấu.
 GV hướng dẫn HS đọc: giọng điệu chân tình, bày 
 tỏ thiệt hơn, vừa tự tin, vừa khiêm tốn. 
 GV: đọc học sinh đọc tiếp (2 học sinh)
Năm học 2019 – 2020 2 Giáo viên: Hà Xuân Mai Trường THCS Bình Hòa Giáo án Ngữ Văn 8 HKII
 những biểu hiện của lệch lạc, sai trái trong việc 
 học, đó là những sai lệch nào ? 
 Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu 
 danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ 
 thường.
 ? Vậy em hiểu thế nào là lối học trọng hình 
 thức, cầu danh lợi? 
 - Lối học trọng hình thức: học thuộc lòng câu chữ 
 mà không hiểu nội dung, chỉ có cái danh mà 
 không có thực chất. 
 - Lối học cầu danh lợi: học để có danh tiếng, được 
 trọng vọng, được nhàn nhã, được nhiều lợi lộc.
 ? Tác hại của lối học ấy là gì?
 Không có kiến thức thật sự. 
 ? Em đọc được thái độ nào của tác giả từ đoạn 
 văn nói về mục đích của việc học? 
 GV bình: lối học lệch lạc, sai trái đó làm cho 
 người trên kẻ dưới đều thích sự chạy chọt, luồn 
 cúi, không có thực chất, dẫn đến cảnh nước mất 
 nhà tan. Cụ thể trong lịch sử nước ta. Chúa tầm 
 thường (Vua Lê, Chúa Trịnh: Lê Hưng, Lê Chiêu 
 Thống). Chúa Trịnh Sâm, Trần Khải... đều là loại 
 bạo chúa bù nhìn, dâm loạn, tầm thường và bán 
 nước Thần nịnh hót nước mất nhà tan. 2. Bàn về phép học
 GV gọi HS đọc đoạn 2. - Việc học phải được phổ biến 
 ? Khi bàn về cách học tác giả đã đề xuất những rộng khắp, mở thêm trường học, 
 ý kiến nào ? mở rộng thành phần người học, 
 Ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, tạo điều kiện thuận lợi cho người 
 huyện, các trường tư, con cháu nhà văn võ đều đi học. 
 phải đi học. - Việc học phải bắt đầu từ những 
 ? Ở đây, kế sách mới cho việc học là gì? kiến thức có cơ bản, có tính chất 
 Phương pháp học tập phải như thế nào? nền tảng. 
 “Phép dạy...mà làm” - Phương pháp học:
 ? Trong các số các phép học đó , em tâm đắc + Tuần tự từ thấp đến cao.
 nhất phép học nào ? Vì sao? (HS trả lời theo suy + Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm 
 nghĩ cá nhân). lược những điều cơ bản, cốt yếu.
 ? Tại sao tác giả lại tin rằng phép học do mình + Học phải kết hợp với hành.
 đề xuất có thể tạo được nhân tài, vững yên 
 được nước nhà? (HS trả lời theo suy nghĩ cá 
 nhân).
 ? Trong khi đề xuất ý kiến với vua về việc học 
 của nước nhà, tác giả đã dùng những từ ngữ 
 cầu khiến như: “cúi xin”, “xin chớ bỏ qua”. 
 Những từ ngữ đó cho em hiểu gì về thái độ của 
 tác giả với việc học, với vua? 
 Chân thành với sự học. Tin ở điều mình tấu trình 
 là đúng đắn, tin ở sự chấp thuận của vua, giữ đạo 
 vua tôi.
Năm học 2019 – 2020 4 Giáo viên: Hà Xuân Mai