Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 43, Bài 44: Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

 Hoạt động học sinh Hoạt động giáo viên 
 I/ Tìm hiểu quan hệ cùng lồi: 
 + GV yêu cầu: hãy chọn những tranh 
 – HS trao đổi nhĩm. 
 – thể hiện mối quan hệ cùng lịai. 
 + Chọn đúng tranh, quan sát 
 + Khi cĩ giĩ bão thực vật sống cùng 
 + Thống nhất ý kiến. 
 nhĩm cĩ lợi gì so với sống riêng lẻ? 
 + Giĩ bão cây sống thành nhĩm ít bị đổ gẫy 
 + Động vật sống thành bầy đàn cĩ lợi 
 hơn sống lẻ 
 gì? 
 + ĐV sống bầy đàn bảo vệ được nhau. 
 –– GV nhận xét Hoạt động nhĩm và 
 – Đại diện nhĩm trình bày nhĩm khác bổ 
 – đánh giá kết quả. 
sung. 
 –– GV yêu cầu: Làm bài tập SGK tr 
 – HS tiếp tục trao đổi nhĩm thống nhất lựa 
 – 131. Chọn câu trả lời đúng và giải thích. 
chọn – > Nhĩm khác nhận xét 
 –– GV cần nắm được số nhĩm lựa chọn 
 – HS phải nêu được 2 mối quan hệ: Hỗ trợ 
 – đúng và sai. 
và cạnh tranh 
 + GV nêu câu hỏi khái quát: Sinh vật 
 rút ra kết luận 
 cùng lịai cĩ mối quan hệ nào? 
 + Hỗ trợ: Sinh vật được bảo vệ tốt hơn, 
 + Mối quan hệ đĩ cĩ ý nghĩa như thế 
 kiếm được nhiều thức ăn. 
 nào? 
 + Cạnh tranh: Ngăn ngừa gia tăng số 
 –– GV mở rộng: Sinh vật cùng lịai cĩ 
 lượng cá thể và sự cạn kiệt nguồn thức ăn 
 xu hướng quần tụ bên nhau cĩ lợi như: 
 Ở thực vật: cịn chống được sự mất 
 nước. 
 Ở động vật: Chịu được nồng độ 
 độc cao hơn sống riêng lẻ, bảo vệ 
 được những con non yếu. 
 –– GV liên hệ: 
 –– HS cĩ thể nêu: Nuơi vịt đàn, lợn đàn để Trong chăn nuơi người dân đã lợi dụng 
tranh nhau ăn và sẽ nhanh lớn. mối quan hệ hỗ trợ cùng lồi để làm gì? 
Bài ghi 
* Trong tự nhiên, không có sinh vật nào sống tách biệt với các sinh vật 
khác. Các sinh vật luôn hỗ trợ hay cạnh tranh nhau qua các mối quan hệ cùng 
loài hay khác loài. 
I/ Quan hệ cùng lồi: 
- Hỗ trợ : sinh vật cùng loài hỗ trợ nhau trong các nhóm cá thể khi điều 
kiện thuận lợi (thức ăn đầy đủ, diện tích nơi ở hợp lý).Ví dụ : trâu rừng 
sống thành bầy để tự vệ chống kẻ thù tốt hơn Bài ghi 
II/ Quan hệ khác lịai: 
- Quan hệ hỗ trợ: quan hệ cĩ lợi (ít nhất khơng cĩ hại) cho tất cả các sinh vật, gồm: 
 + Cộng sinh: hợp tác cùng cĩ lợi giữa các lồi sinh vật (như nấm và tảo sống trong địa y) 
 + Hội sinh: hợp tác giữa 2 lồi sinh vật trong đĩ 1 bên cĩ lợi, 1 bên k lợi k hại (như địa y 
sống bám trên cành cây) 
- Quan hệ đối địch: quan hệ giữa 2 lồi sinh vật trong đĩ 1 bên cĩ lợi, 1 bên cĩ hại hoặc 
cả 2 bên cùng cĩ hại, gồm: 
 + Cạnh tranh: các sinh vật khác lồi tranh giành thức ăn, nơi ở, các đk sống (như lúa và 
cỏ dại trên 1 cánh đồng) 
 + Kí sinh nửa kí sinh: sv sống nhờ trên cơ thể sv khác lấy chất dinh dưỡng từ cơ thể sv 
đĩ (như giun đũa sống trong ruột người) 
 + Sinh vật ăn sinh vật khác: như cây nắp ấm bắt cơn trùng 
 + Quan hệ ức chế và cảm nhiễm: sv này tiết chất làm ảnh hưởng hoạt động sinh vật khác 
(như tảo tiểu cầu tiết chất làm kìm hãm sự phát triển của rận nước) 
4. Củng cố: 
  GV cĩ thể dùng sơ đồ SGV tr 153 để kiểm tra bằng cách các ơ đều để trống và HS 
 hịan thành nội dung 
 Quan hệ giữa các sinh vật 
 Quan hệ  Quan hệ  Quan hệ  Quan hệ  
 Cộng sinh Hội sinh Sinh vật ăn Cạnh tranh 
 sinh vật khác 
 Cĩ lợi về 
 thức ăn kí sinh 
 5.Dặn dị: 
 Cĩ lợi về 
 Học bài, trả lời câu hỏi SGK Nửa kí sinh 
 nơi ở 
 Đọc mục: “ Em cĩ biết “ 
 Sưu tầm tranh ảnh về sinh vật sống ở các mơi trường. 
IV. RÚT KINH NGHIỆM: hình –– Trước khi xem băng GV cho HS kẻ bảng 
 –– Chú ý các nội dung trong bảng và hịan 45.1 (tr135) vào vở 
thành nội dung. –– GV bật băng hình 2 – 3 lần. 
 –– HS trao đổi nhĩm Thống nhất ý kiến –– GV lưu ý: Nếu HS khơng biết tên sinh 
trả lời. Đại diện nhĩm trình bày nhĩm vật trong băng thì GV phải thơng báo ( cĩ 
khác bổ sung nếu cần. thể theo họ, bộ) . 
 + Mơi trường cĩ điều kiện sống về nhiệt –– GV dừng băng hình nêu câu hỏi. 
 độ, ánh sáng  thì số lượng sinh vật + Em đã quan sát được những sinh vật nào? 
 nhiều, số lịai phong phú. Số lượng như thế nào? 
 + Mơi trường cĩ điều kiện sống khơng + Theo em cĩ những mơi trường sống nào 
 thuận lợi cho sinh vật cĩ số lượng ít trong đọan băng trên? Mơi trường nào cĩ 
 hơn. số lượng sinh vật nhiều nhất? Mơi trường 
 nào cĩ số lượng ít nhất? Vì sao? 
 Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hưởng của 
 ánh sáng tới hình thái lá cây. 
 –– Cá nhân kẻ bảng 45.2, quan sát băng Mục tiêu: HS biết được ánh sáng ảnh 
hình hưởng đến hình thái của lá cây. 
 –– Hịan thành các nội dung trong bảng 45.2 GV yêu cầu HS kẻ bảng 45.2 vào vở. GV 
 cho HS xem băng hình về thế giới thực vật. 
 –– GV lưu ý: Dùng băng hình ở những loại 
 lá cĩ những đặc điểm theo yêu cầu để HS 
 quan sát kĩ hơn. 
 –– HS thảo luận nhĩm kết hợp với điều gợi 
ý SGK tr 137 sắp xếp cho phù hợp vào –– GV nêu câu hỏi sau khi hS xem băng 
cột 5 trong bảng 45.2 xong. 
Đại diện nhĩm trình bày nhĩm khác bổ + Từ những đặc điểm của phiến là em hãy 
sung. cho biết lá cây quan sát được là loại lá cây 
 nào? ( Ưa sáng, ưa bĩng ) 
 –– GV nhận xét đánh giá Hoạt động của cá 
 nhân và nhĩm sau khi hịan thành nội dung 1 
 và 2. 
Tiết 2: 
 Hoạt động học sinh Hoạt động giáo viên 
 Hoạt động 3: Tìm hiểu mơi trường sống 
 của động vật 
 Mục tiêu: HS nhận biết được động vật 
 –– HS kẻ bảng 45.3 vào vở. sống trong mơi trường như thế nào?