Đề cương ôn tập học kì II môn Ngữ văn Lớp 6 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Thị Trấn

 6 Cô Tô Nguyễn Kí - Cảnh thiên nhiên tươi đẹp, trong sáng và sinh hoạt 
 Tuân đông vui của con người trên vùng đảo Cô Tô.
 - Kể theo ngôi thứ nhất theo lời của tác giả. 
 7 Cây tre Việt Nam Thép Mới Kí - Cây tre - người bạn thân thiết của dân tộc Việt 
 Nam, là một biểu tượng của đất nước, dân tộc Việt 
 Nam.
 - Kể theo ngôi kể thứ ba vì người kể giấu mình.
 8 Lòng yêu nước I-li-a Ê- Kí - Lòng yêu nước tha thiết của tác giả và người dân 
 ren-bua Xô viết trong hoàn cảnh thử thách gay gắt của cuộc 
 chiến tranh vệ quốc.
 - Kể theo ngôi kể thứ ba vì người kể giấu mình.
 II. Thơ:
 STT Tên bài thơ- năm sáng tác Tác giả Phương Nội dung chính
 thức biểu 
 đạt
 1 Đêm nay Bác không ngủ Minh Huệ Tự sự, Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương 
 (1951) miêu tả sâu sắc rộng lớn của Bác Hồ với bộ 
 đội, nhân dân và tình cảm kính yêu 
 cảm phục của người chiến sĩ đối với 
 Bác.
 2 Lượm (1949) Tố Hữu Miêu tả, Bài thơ khắc họa hình ảnh Lượm hồn 
 tự sự nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. 
 Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của 
 em vẫn còn sống mãi với chúng ta.
 III. Văn bản nhật dụng:
 STT Tên bài Nội dung chính
 1 Bức thư của thủ lĩnh Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, 
 da đỏ chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo 
 vệ mạng sống của chính mình.
 B/ TIẾNG VIỆT:
 I. Phó từ 
 Các loại phó từ
Phó từ là gì Phó từ đứng sau động từ, 
 Phó từ đứng trước động từ, tính từ
 tính từ
Phó từ là những từ đi kèm Có tác dụng bổ sung một số ý nghĩa về thời Có tác dụng bổ sung một số 
động từ, tính từ để bổ sung ý gian (đã, đang, sẽ...), về mức độ (rất, hơi, ý nghĩa về mức độ (quá, 
nghĩa cho động từ, tính từ. quá...), sự tiếp diễn tương tự ( cũng, vẫn, cứ, lắm...), về khả năng 
 còn...), sự phủ định (không, chưa, chẳng), (được...), về khả năng (ra, 
 2 ngữ...) - Thường là động từ hoặc - Thường là danh từ, đại từ hoặc 
 cụm động từ, tính từ hoặc cụm danh từ. Trong những trường 
 cụm tính từ, danh từ hoặc hợp nhất định, động từ, tính từ 
 cụm danh từ. hoặc cụm động từ, cụm tính từ 
 - Câu có thể có một hoặc cũng có thể làm chủ ngữ.
 nhiều vị ngữ. - Câu có thể có một hoặc nhiều 
 chủ ngữ.
VD: Trên sân trường, chúng em / đang 
vui đùa.
 2. Cấu tạo câu:
 Câu trần thuật đơn Câu trần thuật đơn có từ “là” Câu trần thuật đơn không có 
 từ “là”
 Khái niệm Là loại câu do một cụm - Cấu tạo: CN + là + VN - Cấu tạo: CN + VN.
 C-V tạo thành, dùng để giới - Biểu thị ý phủ định: - Biểu thị ý phủ định:
 thiệu, tả hoặc kể một sự CN + (không phải, chưa phải) CN + (không, chưa) + VN
 việc, sự vật hay để nêu một là + VN
 ý kiến.
 Ví dụ Tôi / đi về. Mẹ em / là giáo viên. Chúng tôi / đang vui đùa.
 CN VN CN VN CN VN
 IV. Cách chữa lỗi về chủ ngữ, vị ngữ:
 1. Câu thiếu chủ ngữ: 
 - Thêm chủ ngữ cho câu.
 - Biến trạng ngữ thành chủ ngữ.
 - Biến vị ngữ thành cụm chủ- vị.
 2. Câu thiếu vị ngữ:
 - Thêm vị ngữ cho câu.
 - Biến cụm từ đã cho thành bộ phận của cụm chủ-vị.
 - Biến cụm từ đã cho thành bộ phận của vị ngữ.
 3. Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ:
 - Thêm chủ ngữ và vị ngữ.
 V. Dấu câu:
 1. Dấu phẩy: đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu.
 2. Dấu chấm:đặt ở cuối câu trần thuật.
 3. Dấu chấm hỏi: đặt ở cuối câu nghi vấn.
 4. Dấu chấm than: đặt ở cuối câu cầu khiến, câu cảm thán.
 *Đoạn văn tham khảo có sử dụng phép so sánh, nhân hóa, câu trần thuật đơn, câu 
 trần thuât đơn có từ “là”: 
 Nhà em có một khu vườn. Mẹ em là chủ nhân của khu vườn ấy. Khu vườn có rất nhiều 
 hoa. Mùa xuân đến các chị hoa thi nhau khoe sắc, tỏa hương. Ong bướm kéo đến rất đông 
 4 I. Mở bài: Giới thiệu về mẹ của em
Nếu được hỏi ai là người em yêu nhất trong gia đình, em sẽ không ngần ngại mà trả lời rằng 
đó là mẹ của em. Vì ở mẹ, em tìm thấy được tình yêu thương, sự hi sinh, có cả nghiêm khắc 
và mềm dẻo, tất cả nuôi dưỡng em trưởng thành đến tận ngày hôm nay. Mẹ- người mà em 
phải mang ơn suốt cuộc đời này. Mẹ- món quà kì diệu mà tạo hoá ban tặng cho em.
II. Thân bài:
1. Tả ngoại hình của mẹ
- Tuổi: mẹ em năm nay đã gần 40 tuổi, nên mẹ không còn mang vẻ trẻ trung phơi phới như 
thời còn xuân.
- Mái tóc, làn da, đôi ,mắt: giờ đây, mẹ mang vẻ mặn mà của người phụ nữ từng trải: mái 
tóc dài thướt tha buông xoã để tung bay trong gió, làn da có chút sạm đi vì màu nắng gió, 
đôi mắt bồ câu nhưng sâu thẳm.
- Dáng người: nhỏ nhắn hao gầy, mỗi bước đi nhẹ nhàng thanh tú.
- Nụ cười: em yêu nhất trên gương mặt là nụ cười của mẹ: nụ cười để lộ hàm răng trắng, 
chiếc má lúm và khi ấy, gương mặt mẹ rạng rỡ hẳn lên.
- Gương mặt: gương mặt ấy đã xuất hiện những vết chân chim nơi khoé mắt, những nếp 
nhăn trên làn da. Khi ấy, em thấy thương mẹ vô cùng.
- Đôi bàn tay: mẹ có đôi bàn tay khắc khổ vì phải trải nhiều sương gió. Đôi khi, mẹ tự ti vì 
đôi tay không nõn nà, nhưng em luôn tự cảm thấy đó là bàn tay đẹp nhất.
2. Tả tính cách của mẹ, công việc của mẹ
- Mẹ luôn được mọi người nhận xét là một người phụ nữ tháo vát, đảm đang, “giỏi việc 
nước, đảm việc nhà”.
- Bên nội bên ngoại mẹ đều chu toàn không làm mất lòng ai.
- Mẹ đặc biệt khéo léo trong việc nấu ăn. Mỗi món ăn mẹ nấu ra đều tràn ngập tình yêu 
thương, khiến bố con em đi xa luôn nhớ về.
- Nhờ có đôi bàn tay mẹ mà mọi chuyện được thu xếp một cách khéo léo, từ nhà cửa sạch 
sẽ, chuyện cơm áo tiền gạo và cả học hành của chị em em.
- Nhưng mẹ cũng là người mẹ nghiêm khắc. Không bao giờ mẹ để chúng em lơ là việc học 
hành. Và mẹ cũng dạy chúng em phải học làm người trước khi học chữ.
3. Tình cảm, kỉ niệm của em đối với mẹ
- Đối với em, có mẹ là điều hạnh phúc nhất. Em luôn mang trong mình lòng biết ơn sâu sắc 
với mẹ vì đã sinh thành và nuôi dưỡng em.
- Có những lần em ốm, mẹ thức trắng đêm để chăm sóc, đôi mắt mẹ ngập trong âu lo.
- Những lần em mắc lỗi, mẹ nghiêm khắc phạt và giảng giải đạo lí để em nên người. Nhưng 
sau đó, mẹ lại không kìm được giọt nước mắt.
- Em tự hứa sẽ cố gắng học hành thật tốt, trở thành con ngoan để mẹ không phải buồn lòng.
III. Kết bài: Nêu cảm xúc của em
Mẹ ơi, dù sau này con có trưởng thành, con có bay cao bay xa đến đâu đi nữa, thì mẹ mãi là 
chốn ngọt ngào thiêng liêng, là điểm tựa để con hướng về. Con sẽ cố gắng học hành thật 
giỏi để không phụ công ơn của mẹ.
 Tả về thầy (cô) giáo:
I. Mở bài : giới thiệu đôi nét về cô giáo mà em dự định miêu tả.
Trong cuộc đời học sinh ngoài những người bạn bè thân thương gắn bó thân thiết, chúng ta 
còn phải kể đến công lao dạy dỗ, giáo dục chúng ta nên người đó là những thầy cô giáo. Cô 
An là giáo viên đã để lại cho em nhiều ấn tượng sâu đậm nhất.
II. Thân bài
 6 Mai đây, dù phải xa ngôi trường thân yêu này, nhưng em vẫn nhớ về những thời gian em đã 
 được học với thầy cô, với mái trường mến yêu.
 Tả cơn mưa rào
 I. Mở bài: Giới thiệu khung cảnh trước cơn mưa:
 - Mấy ngày nay trời oi bức. Cả thành phố chìm trong không khí ngột ngạt, nóng nực, cây 
 cối như muốn khô héo.
 - Bỗng có gió thổi mạnh, mát rượi. Mây xám đục đuổi nhau trên bầu trời.
 - Bầy chuồn chuồn bay bay là là gần mặt đất, báo hiệu trời sắp mưa rất to.
 II. Thân bài: Tả các bộ phận của cảnh vật theo trình tự thời gian.
 1. Lúc sắp mưa:
 - Mây đen kéo đến đen kịt bầu trời.
 - Gió nổi lên dữ dội, mỗi lúc một mạnh.
 - Cây cối ngả nghiêng theo gió.
 - Cát và bụi tung lên mù mịt, không còn nhìn rõ lối ...
 2. Lúc bắt đầu mưa:
 - Mưa bắt đầu tuôn xối xả, mạnh mẽ xuống vạn vật.
 - Cây cối hai bên đường ve vẩy tha hồ tắm mưa.
 - Người đi đường vội vã tìm chỗ trú mưa.
 - Hạt mưa to, trắng xóa. Mưa như trút nước.
 - Tiếng sấm ì ầm, chớp nhoang nhoáng loằng ngoằng trên bầu trời như muốn xé toạt màn 
 mây đen kịt.
 - Nước chảy thành những dòng lớn trên mặt đất.
 - Đường phố bỗng chốc vui mắt với những chiếc áo mưa đủ màu.
 - Ô tô lao nhanh trên phố làm nước bắn tung tóe.
 - Có mưa khí trời mát mẻ hơn, ai cũng cảm thấy dễ chịu.
 3. Lúc mưa tạnh:
 - Hạt mưa nhỏ dần, thưa dần rồi ngớt hẳn.
 - Cầu vòng hiện ra. Bầu trời trở lại xanh trong, mát mẻ.
 - Chim chóc rời chỗ nấp vỗ cánh hót vang,
 - Cây cối xanh tươi, đẫm nước long lanh dưới ánh mặt trời.
 - Mọi người tiếp tục công việc của mình.
 III. Kết bài:nêu cảm xúc của em
 - Bầu trời sau cơn mưa quang đãng, không khí mát mẻ.
 - Cơn mưa xua đi cái nóng ngột ngạt, làm con người cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn nhiều.
 - Em rất thích những cơn mưa như thế.
 MỘT SỐ BÀI VĂN THAM KHẢO: (học sinh đọc)
 1 ) Tả về người thân trong gia đình :
 “Con dẫu lớn vẫn là con của mẹ
 Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con”
 Lâu rồi em mới nghe lại câu thơ đầy ngọt ngào ấy. Câu thơ như lời nhắn nhủ về công ơn sinh 
thành của mẹ trong mỗi người con. Mẹ là người em yêu thương, kính trọng nhất. 
 Năm nay mẹ đã bốn mươi tuổi. Cái tuổi không còn trẻ nhưng ở mẹ luôn toát ra một sự dịu hiền 
khi nhìn tôi. Lúc mẹ cười để lộ hàm răng trắng muốt như những hạt bắp được xếp gọn gàng. Nhìn mẹ 
cười thật rạng rỡ. Mẹ đẹp như cô tiên trong chuyện cổ tích vậy. Mái tóc mẹ dài đen óng xỏa ngang 
 8 Hương năm nay mười hai tuổi, bằng tuổi tôi. Hương có dáng người cân đối, khỏe mạnh, ăn mặc 
trang nhã, gọn gàng. Tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát nên trông Hương thật xứng đáng là con chim đầu 
đàn của lớp. 
 Hương thật xinh đẹp, luôn nổi bật trong đám bạn gái lớp tôi bởi cậu ấy có khuôn mặt trái xoan, 
nước da trắng hồng cùng với mái tóc dài đen nhánh. Đôi mắt tròn, đen lộ rõ vẻ thông minh. Cái mũi 
dọc dừa xinh xắn càng làm cho khuôn mặt của Hương thêm thanh tú. Mỗi lúc vui đùa hay nói chuyện 
Hương luôn nở ra nụ cười rất tươi, để lộ hai hàm răng trắng đều như hạt bắp. 
 Tuy bằng tuổi tôi nhưng Hương chính chắn hơn tôi rất nhiều. Hương vừa xinh đẹp lại giỏi 
giang nhưng không hề kiêu căng mà sống hết mình với tập thể. Ở lớp, có việc gì khó khăn, Hương đều 
bình tĩnh khéo léo giải quyết. Nhờ có Hương mà lớp tôi luôn đi đầu trong các hoạt động của liên đội. 
Các thầy cô trong trường và học sinh lớp khác đều yêu quý Hương là thế.
 Ở lớp Hương như vậy đấy còn về nhà lại càng tuyệt vời hơn. Ngoài giờ học, Hương còn rất chăm 
chỉ làm việc nhà. Hương rất ngoan, lễ phép với những người lớn tuổi. Chúng tôi thường hay chia sẻ 
với nhau những chuyện ở trường, ở nhà lắm.
 Thời gian có trôi đi, tôi và Hương sẽ lớn lên, trưởng thành hơn nhưng tôi mong sao tình bạn 
giữa hai đứa luôn bền chặt như lúc này! Vì tôi quý và trân trọng Hương rất nhiều !
 4 / Tả quang cảnh sân trường giờ ra chơi :
 Tuổi học trò bao giờ cũng gắn với những trò chơi vui vẻ. Đó là những trò chơi tưng bừng thú 
vị với sự góp mặt của số đông. Thế nên, hôm nào đi học, bọn chúng tôi cũng xin bố mẹ đi sớm hơn để 
được vui đùa. Còn khi đã ở trường, sau những tiết học mệt nhoài, chúng tôi lại đón tiết ra chơi. 
 Sân trường vắng vẻ là vậy, thế mà sau tiếng trống đánh, học sinh ùa ra khắp các cửa lớp như 
đàn ong vỡ tổ, nhộn nhịp, ồn ào hẳn lên. Hôm nay bầu trời trong xanh và gió thì mát quá. Những đám 
mây trắng lững lờ trôi thỉnh thoảng lại che rợp một góc sân trường tạo ra những bóng râm che phũ mái 
đầu lũ học trò. Nắng đuổi bắt chùm lộc non xanh mơn mởn, rồi đứng lại bên những cành phượng vĩ đỏ 
rực đang khoe sắc. Cả không gian lúc này ngập tràn áo trắng tinh khôi, nô đùa, réo gọi. 
 Phía ngoài kia các bạn nam đã nhanh chóng tập trung dưới gốc cây bàng lớn để chia đội và đá 
bóng. Cuộc dàn xếp diễn như trong vòng một phút như đang chạy đua với thời gian. Rồi quả bóng 
được tung lên, hơn chục bạn nam săn, chạy đá, hò reo mà không thèm chú ý những giọt mồ hôi lăn 
đầy trên má làm cay cay đôi mắt. Các bạn nữ cũng không chịu lười hoạt động. Phía dưới tán lá bàng 
xanh, các bạn nữ chơi trò nhảy dây. Nhìn các bạn nữ cười khúc khích mà thấy tuổi học trò thú vị một 
cách thần tiên. Ngay trước cửa lớp tôi là chỗ dành cho các bạn ít sôi nổi hơn. Các bạn nam đang đều 
đều nhịp chân với chiếc cầu được làm từ những chiếc lông gà của những chú trống choai. Xa hơn dưới 
gốc cây ngoài kia vẫn thường chỗ của những cô cậu thích đọc sách. Hoặc là những đôi bạn đang trao 
đổi bài học cho tiết tiếp theo.
 Bỗng một hồi trống vang lên, cũng rộn rã như lúc nãy. Các trò chơi nhanh chóng được dừng lại. 
Mấy bạn cùng lớp tíu tít gọi nhau vào lớp. Gìơ ra chơi đã kết thúc, trả lại sân trường sự yên ắng, tĩnh 
lặng. Ngoài sân chỉ còn những chú chim nhỏ nhìn vào các lớp với cặp mắt rất dễ thương.
Giờ ra chơi tuy thật ngắn ngủi nhưng đủ cho các bạn nghỉ ngơi, thư giãn đầu óc, vận động tay chân. 
Mọi người đều thấy thoải mái khi bước vào học tiếp hai tiết cuối. Tôi rất yêu mái trường này – nơi có 
bao bạn bè thân thiết, nơi có những người thầy cô hết lòng vì học trò và cũng là nơi có những giờ ra 
chơi đầy bổ ích. 
 5/ Tả về cảnh đẹp của quê hương :
 “Quê hương là con đò nhỏ
 Mẹ về nón lá nghiêg tre
 Quê hương nếu ai không nhớ
 Sẽ không lớn nỗi thành người.”
 10