Bài giảng Vật lý Lớp 8 - Bài 20: Nguyên tử, phân tử chuyển động hay đứng yên

 GIÁO ÁN VẬT LÍ LỚP 8
BÀI 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ 
 CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG YÊN
 Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
 Trò chơi này tưởng như 
 chẳng có liên quan gì 
 đến nguyên tử, phân tử, 
 thế mà lại có thể giúp 
 chúng ta hiểu một 
 trong những tính chất 
 quan trọng nhất của 
 nguyên tử, phân tử sẽ 
 học trong bài này. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
 I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
 Năm 1827 nhà bác học 
 Bơ-rao (người Anh), khi 
 quan sát các hạt phấn hoa 
 trong nước bằng kính hiển 
 vi đã phát hiện thấy chúng 
 chuyền động không ngừng 
 về mọi phía.
 Chuyển động của 
 các hạt phấn hoa 
 trong nước. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
I - Thí nghiệm Bơ-rao
 Hình 20.2. Chuyển động của 
 hạt phấn hoa trong thí nghiệm 
 Hạt phấn hoa của Bơ-rao. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
I - Thí nghiệm Bơ-rao
 Quan sát các hạt phấn hoa trong nước thấy chúng chuyển động 
 không ngừng về mọi phía. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG YÊN
 I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
 II – CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ ChUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
  Các em hãy thử giải thích chuyển động của các hạt phấn hoa trong thí 
nghiệm của Bơ-rao bằng cách dùng sự tương tự giữa chuyển động của các hạt 
phấn hoa với chuyển động của quả bóng ở phần mở bài.
 C1 Quả bóng tương tự với hạt nào trong thí nghiệm của Bơ-rao ?
 Trả lời : Quả bóng tương tự với hạt phấn hoa trong thí nghiệm của Bơ-
 rao.
 C2 Các học sinh tương tự với những hạt nào trong thí nghiệm của Bơ-rao ?
 Trả lời : Các học sinh tương tự với các phân tử nước trong thí nghiệm của 
 Bơ-rao. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG YÊN
I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
II – CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
 C3 Tại sao các phân tử nước có thể làm cho các hạt phấn hoa chuyển 
động ?
 Phân tử 
 nước.
 HẠT
 PHẤN 
 HOA
 Hình 20.3. Sự va chạm của các 
 phân tử nước vào hạt phấn hoa. Nhà bác học An-be 
 Anh-xtanh
Trả lời : Các phân tử nước không đứng yên mà chuyển động không ngừng. Trong 
khi chuyển động các phân tử nước va chạm vào các hạt phấn hoa từ nhiều phía 
(H.20.3), các va chạm này không cân bằng nhau làm cho các hạt phấn hoa chuyển 
động hỗn độn không ngừng. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
 Quan sát các hạt phấn hoa trong nước thấy chúng chuyển 
 động không ngừng về mọi phía.
 II – CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG KHÔNG 
 NGỪNG 
 Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG YÊN
 I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
 II – CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
 III – CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ
 Nước lạnh Nước nóng
 Nhiệt độ càng cao thì các nguyên tử, phân tử chuyển động 
càng nhanh. Vì chuyển động của các nguyên tử, phân tử liên 
quan chặt chẽ đến nhiệt độ nên chuyển động này gọi là chuyển 
động nhiệt. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY 
 ĐỨNG YÊN
I – THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
 Quan sát các hạt phấn hoa trong nước thấy chúng chuyển động 
 không ngừng về mọi phía.
 II – CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG KHÔNG 
 NGỪNG 
 Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.
 III – CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ 
 Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên 
 vật chuyển động càng nhanh.  IV - VẬN 
DỤNG
 C4 Đỗ nhẹ nước vào một bình 
đựng dung dịch đồng sunfat màu 
xanh. Sau một thời gian, mặt phân 
 Mặt 
cách mờ dần rồi mất hẵn. Nước và phân 
đồng sunfat đã hòa lẫn vào nhau. cách 
 mờ 
 dần 
 Mặt rồi 
Hiện tượng này gọi là hiện tượng phân mất 
 cách  hẵn.
khuyếch tán.  
  
Hãy dùng những hiểu biết của 
mình về nguyên tử, phân tử để 
giải thích hiện tượng trên.
 1 2 3
Giải thích : 1 2 3 4
 Hiện tượng khuyếch tán.
Các phân tử nước và đồng sunfat đều chuyển động không ngừng về mọi phía, 
nên các phân tử đồng sunfat có thể chuyển động lên trên, xen vào khoảng cách 
giữa các phân tử nước và các phân tử nước có thể chuyển động xuống dưới, 
xen vào khoảng cách giữa các phân tử đồng sunfat, tạo nên hiện tượng 
khuyếch tán. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG 
 YÊN
I - THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
II - CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
III - CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ
IV - VẬN DỤNG
 C5 Tại sao trong nước hồ, ao, sông, biển lại có không khí 
 mặc dù không khí nhẹ hơn nước rất nhiều ?
 Trả lời : 
 Do các phân tử không khí chuyển động không ngừng về mọi 
 phía nên một số phân tử không khí chuyển động xuống xen vào 
 khoảng cách giữa các phân tử nước. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG 
 YÊN
I - THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
II - CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
III - CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ
IV - VẬN DỤNG
 C6 Hiện tượng khuyếch tán có xảy ra nhanh hơn khi tăng 
 nhiệt độ không ? Tại sao ?
 Trả lời : 
 Khi tăng nhiệt độ hiện tượng khuyếch tán xảy ra nhanh hơn vì 
 các phân tử chuyển động nhanh hơn. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG 
 YÊN
I - THÍ NGHIỆM BƠ-RAO
II - CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CUYỂN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG
III - CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ
IV - VẬN DỤNG
 C7 Bỏ vài hạt thuốc tím vào một cốc đựng nước lạnh và 
 một cốc đựng nước nóng. Quan sát hiện tượng xảy ra và giải 
 thích.
 Trả lời : 
 Trong cốc nước nóng, thuốc tím tan nhanh hơn vì các phân tử 
 chuyển động nhanh hơn. Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYỂN ĐỘNG HAY ĐỨNG 
 YÊN
Ghi nhớ :
t Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.
t Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo 
nên vật chuyển động càng nhanh. Có thể em chưa biết
 Ở nhiệt độ 00C các phân tử hidrô chuyển động với vận tốc 
 trung bình khoảng 1 700m/s , nghĩa là khoảng 6 120km/h, 
 nhanh gấp hơn năm lần các máy bay phản lực hiện đại.
 Các phân tử khí chuyển động trong phòng với vận tốc trung 
 bình từ 100m/s đến 2 000m/s. Khi mở lọ nước hoa ở đầu lớp 
 phải vài giây sau ở cuối lớp mới ngửi thấy mùi nước hoa. Đó 
 là vì, các phân tử nước hoa không chuyển động thẳng từ đầu 
 lớp đến cuối lớp, mà chuyển động dích dắc từng đoạn rất 
 ngắn do bị va chạm vào các phân tử không khí. Bài tập